Eşdeğer parça uygulaması güvenilirliği artıracak

Bugün yürürlüğe giren Motorlu Araç Sigortalarında Eşdeğer Parça Belgeleme Esaslarına İlişkin Genelge ile, eşdeğer parçalar belgelendirilecek ve sigorta şirketleri belgelendirilmiş araç parçaları dışında parça tedarik edemeyecek. TSE, ürünü uluslararası standartlar kapsamında testlere tabi tutarak 2 yıllığına belgelendirecek. Yurt dışından ithal edilecek parçalar Türk Akreditasyon Kurumu’ndan (TÜRKAK) veya Uluslararası Akreditasyon Forumu (IAF) çatısı altındaki ISO/IEC 17065 standardına uygun olarak akredite olmuş kuruluşlardan belgelendirilmeleri şartı ile genelge kapsamında kullanılabilecek. Sigorta şirketleri, belgelendirilmiş parçaların üzerindeki etiketleri elektronik ortamda teyit edilebilecek bir altyapı kuracak.
Hazine’den yapılan açıklamaya göre, motorlu aracın bütün parçalarının belgelendirilmesi amaçlanmadı. Çalışmalar sırasında hasara en çok maruz kalan 20 parça tespit edilerek sigorta sektörü ve ilgili taraflarla paylaşıldı. İşlem hacmi yüksek olan, en çok hasara uğrayan ve menfaat sahiplerinin şikayetlerine neden olan parçalarla ilgili sorunların öncelikle ortadan kaldırılarak sigorta sektörünün güvenilirliğinin artırılması amaçlandı.
Müsteşarlık, eşdeğer parça kullanımı ve akreditasyonun işleyişi konusunda şunları söyledi: “Hazine Müsteşarlığınca istihsal edilen 13.01.2015 tarihli ve 2015/2 sayılı Genelgede; “Eşdeğer (muadil) parça, bir motorlu aracın montajında kullanılan esas-orijinal parçaların değiştirilmesi amacıyla üretilen, ilgili yasal mevzuat (yönetmelik, standart, teknik düzenleme) çerçevesinde belirlenen deney, muayene metotlarına göre orijinal parçayla (kütle, boyut, malzeme ve işlevsellik vb.) kıyaslanarak tespit edilen kriterlere uygunluğu, akredite bir kuruluş tarafından belgelendirilmiş parçadır” esası öngörülmüş olup sigorta şirketlerinin motorlu araç sigortaları kapsamında tedarik ettikleri eşdeğer parçanın bu niteliği taşımamasından hak sahibine karşı sorumlu oldukları hükme bağlanmıştır.”
Hazine Müsteşarlığı yaptığı açıklamada, genelge ile motorlu araç sigortalarına ilişkin mevzuatta eşdeğer parça kullanılmasına izin verilen durumlarda, sigorta şirketlerinin tedarik ettikleri parçaların, genelge çerçevesinde gerekli şartlara sahip olan belgelendirme kuruluşları tarafından belgelendirilmiş olması, bu çerçevede belgeli tedarik sürecinde rol alacak belgelendirme kuruluşlarının da TÜRKAK’tan veya IAF (International Accreditation Forum) çatısı altında ilgili standartlarda karşılıklı tanıma anlaşması imzalanmış olan akreditasyon kuruluşlarından ISO/IEC 17065 standardına uygun olarak akredite edilmiş olmaları gerektiğini bildirdi.
Genelge kapsamında, yurt içinde üretilen parçaların belgelendirme işlemleri Genelgenin Geçici Maddesine müsteniden münhasıran TSE tarafından icra edileceğini belirten Hazine Müsteşarlığı şunları ekledi: “Yurt dışından ithal edilen parçaların Genelge kapsamında kullanılabilmesi için, IAF çatısı altında ilgili standartlarda karşılıklı tanıma anlaşması imzalanmış olan akreditasyon kuruluşlarından ISO/IEC 17065 standardına uygun olarak akredite edilmiş olan belgeleme kurumları tarafından belgelendirilmeleri gerekmektedir. İthal edilen parçalardan Genelge kapsamında yurt dışında belgelendirilmemiş olanların genelge kapsamında belgelendirilmiş sayılmaları, TSE tarafından belgelendirilmelerine bağlıdır.”
Hazine, sigorta şirketlerinin Genelge esaslarına göre eşdeğer parçaları belgelendirilmiş ve Genelge uyarınca eşdeğer parça takibi için gerekli altyapıyı kurmuş kuruluşlardan hizmet satın almak zorunda olduğunu ifade etti. Ayrıca, belgelendirilmiş eşdeğer parçaların üzerine eşdeğerlik belge bilgisi ile takibe esas sayı bilgisini içerecek etiketler ilave edilecek ve söz konusu takibe esas numara ekspertiz raporuna eksper tarafından işleneceğini söyledi.

ANLAŞMAZLIĞIN ÇÖZÜM NOKTASI TAHKİM KOMİSYONU
Hazine, “Sigorta şirketlerinin tedarik sistemlerini genelgeye uygun duruma getirmeleri ve Genelgeye uygun olarak belgelendirmiş parçaları tedarik etmeleri sonrasında, belgelendirilmiş parçanın eşdeğer olmadığını ispat yükü iddia eden karşı tarafa geçmektedir. Bu çerçevede, sigorta şirketinin genelgeye uygun olarak eşdeğer parçayı tedarik etmesi sonrasında, sigorta şirketi ile menfaat sahibi arasında eşdeğer parçanın vasfı konusunda bir anlaşmazlık olduğu zaman, ihtilafın Sigorta Tahkim Komisyonu ya da yetkili mahkemeler nezdinde çözüme kavuşturulması gerekmektedir” dedi.

HASARA EN ÇOK MARUZ KALAN PARÇALAR BELİRLENDİ
Gerek Avrupa gerek Amerika örneğinde, belgeleme süreci sigorta şirketlerinin oluşturdukları şirketler tarafından yılların birikim ve tecrübesiyle güvene dayalı bir sistemle (Private Certification) gelişim gösterdiğini belirten Hazine, dünyadaki örneklerden şöyle bahsetti: “Avrupa Birliği mevzuatında hali hazırda belirli parçalara ilişkin özel mevzuatlar mevcut olup özellikle hasara maruz kalma yoğunluğu ve dolayısıyla talebi yüksek olan parçalara öncelik verilmekte, bu parçalar üretilirken, ticareti yapılırken söz konusu mevzuata uygun işlem tesisi zorunludur. Diğer taraftan, Genelge çalışmaları sırasında ülkemizde hasara en çok maruz kalan 20 parça tespit edilerek gerek sigorta sektörü gerekse ilgili taraflarla paylaşılmıştır. Sonuç olarak, ihdas edilen sistem ile bir motorlu aracın bütün parçalarının belgelendirilmesi amaçlanmamış; işlem hacmi yüksek olan, en çok hasara uğrayan ve menfaat sahiplerinin şikayetlerine neden olan parçalarla ilgili sorunların öncelikle izale edilerek sigorta sektörünün güvenilirliğinin artırılması amaçlanmıştır.”

SİSTEM SAĞLIKLI İŞLEYECEK Mİ?
Sistemin sağlıklı işleyebilmesini teminen gerekli mevzuat çalışmalarının tamamlanmış olduğunu açıklayan Hazine, “Bu kapsamda, TSE’nin çalışmaları hakkında sürekli bilgi alınmakta ve takip edilmekte olup hali hazırda sistemin sıhhatini etkileyecek olumsuz bir durum bulunmamaktadır. Diğer taraftan, uygulama Müsteşarlığımızca yakından takip edilecek, lüzum görülmesi halinde ivedilikle sistemin sağlıklı işlemesi için gerekli tedbir ve müdahaleler Müsteşarlığımızca yapılacaktır” dedi.

BELGELENDİRME VE AKREDİTASYON FARKLI KAVRAMLARDIR
Türkiye Sigorta Birliği (TSB) yaptığı açıklamada, 2015/2 Sayılı Genelge ile birlikte motorlu araç sigortalarında eşdeğer parça kullanımına izin durumlarda kullanılacak eşdeğer parçanın söz konusu Genelge’de belirlenen esaslara göre belgelendirilmiş olması zorunluluğunun getirildiğini belirtti.
TSB, orijinal yedek parçalar dışında kalan yedek parçalar, fonksiyonellik özellikleri, malzeme özellikleri ve tasarım ölçütleri testlerine tabi tutularak aracın montajında kullanılan yedek parçalarla eşdeğer özelliğe sahip olup olmadığının belgelendirileceğini ifade etti.
Belgelendirme ve akreditasyonun farklı kavramlar olduğunu belirten TSB şu açıklamalarda bulundu:
“Belgelendirme, ürünün özel standartlar ve diğer norm dokümanlara uygunluğunun yapılan testler sonucunda onaylanarak belgelendirilmesidir.
Söz konusu belgelendirme süreci 2 yıl süreyle Türk Standartları Enstitüsü tarafından yürütülecektir.
Akreditasyon ise uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk teyit belgelerinin güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısıdır.
Bu çerçevede Uluslararası Akreditasyon Forumu altında karşılıklı tanıma anlaşması imzalamış olan akreditasyon kuruluşlarından ISO/IEC 17065 standardına uygun olarak akredite edilmiş belgelendirme kuruluşlarının yurtdışında belgelendirdiği yedek parçalardan Türkiye’ye ithal edilenler yeniden bir belgeleme sürecine tabi olmayacaktır.”

BİR ARAÇTA YAKLAŞIK 5 BİN PARÇA VAR
Bir araçta yaklaşık 5 bin parça kullanıldığını belirten TSB, eşdeğer parça belgelendirmesi ile ilgili uluslararası uygulamalar incelendiğinde araçlarda kullanılan her parça için değil kazalarda en çok hasar gören metal, plastik ve aydınlatma parçaları için eşdeğer belgelendirme sürecinin kullanıldığını söyledi ve Genelge’nin 5’inci maddesinde de testlerin metal, plastik ve aydınlatma parçalarına uygulanacağına dair hüküm bulunduğunu ifade etti.
TSB, zaman içerisinde sistemde çıkabilecek sorunlara karşı gereken önlemlerin alınacağını belirtti.
Konuyla ilgili görüş veren Generali Sigorta Hasar Birim Direktörü Selcen Seçginli, motorlu araçların tamirinin tüketiciler için büyük öneme sahip olduğunu söyledi ve şunları ekledi: “Sigorta şirketleri ile sigortalılar arasında bir hasar onarımı sırasında sigortalı aracı üreten fabrikaların laboratuvarlarında uzman mühendisler tarafından tasarlanan, üretilen ve sayısız testten geçen parçaların yerini, nasıl üretildiği ve araç için yeterli güvenliğe sahip olup olmadığı şüphe uyandıracak eşdeğer parçalar ile değiştirilmesi hususunda tartışmalar oluşmaktaydı.”
Seçginli, genelge ile belirlenen usul ve esaslara göre, eşdeğer parçaların artık belgelendirileceğini ve sigorta şirketlerinin de bu belgelendirilmiş araç parçaları dışında parçalar tedarik edemeyeceğini belirtti.

ÖRNEK YAPILAR, BAĞIMSIZ ÖZEL KURULUŞLAR
Bir araçta hasar frekansı en çok olan parçaların yaklaşık 100 adet olduğunu belirten Seçginli, üreticilerin en çok bu 100 parçaya odaklanıp üretim yaptığını söyledi. Sigorta şirketlerinin bu parçaları tedarik etmesi sebebiyle bir araba modeli için binlerce parçanın akredite edilmesine ihtiyaç bulunmadığını ifade eden Seçginli sözlerine şöyle devam etti: “Ayrıca yurtdışından ithal edilecek parçalar TURKAK’tan veya IAF çatısı altındaki ISO/IEC 17065 standardına uygun olarak akredite olmuş kuruluşlardan belgelendirme yapılacağından, TSE üzerinde söz konusu parçaları belgelendirmek yükü de bulunmayacak. TSE 2 yıllığına münhasıran yurtiçinde üretilen parçaların belgelendirme işlemlerini yapacak.”
Yurtdışındaki sertifikasyon organizasyonları incelendiğinde örnek yapıların sigorta şirketleri tarafından kurulmuş bağımsız özel kuruluşlar olduğunun görüldüğünü söyleyen Seçginli, İngiltere’de Thatcham, İspanya’da Centro Zaragoza, Amerika’da Cappa’nın bu amaca hizmet eden kuruluşlar olduğunu belirtti ve şunları ekledi: “Yurtdışı sertifikasyon kuruluşlarının pek çok ortak ürün ve hizmeti sigorta sektörüne sundukları görülüyor. Bunlardan bazıları Eşdeğer Yedek Parça Sertifikasyonu, Eşdeğer Yedek Parça Üretici Sertifikasyonu, Onarım Servisi Sertifikasyonu, Elektronik Parça Kılavuzu, Hasar Yönetim Sistemi, Teknik Yayınlar, Hasar Onarım Metotları, Süreleri, Ölçekleri ve Tahmini Fiyatlama. Bu kuruluşların amacının güvenlik ve kalite standartlarından ödün vermeden sigorta hasar ödemeleri maliyetlerini düşürmek olduğu biliniyor.”

SEKTÖRE GÜVEN ARTACAK
Sistem üzerindeki çalışmaların özellikle 2015 yılı ocak ayından itibaren yoğunlaştığını söyleyen Seçginli, genelgenin yürürlüğe gireceği zaman kadar TSE ve tüm sigorta şirketleri sistemsel ve altyapısal olarak hazır hale geleceğini söyledi. Sigorta kapsamındaki hasarlarda sertifikalı eşdeğer parça kullanımı ile maliyet kontrolünün yanı sıra hizmet kalitesinde artış sağlanması yoluyla sigorta sektörüne duyulan güvenin daha da artmasının hedeflendiğini söyledi.

AKREDİTASYON VE BELGELENDİRME NEDİR?
Akreditasyon ve belgelendirme  birbirinden farklı kavramlar. Belgelendirme, ürünün özel standartlar ve diğer norm dokümanlara uygunluğunun, yapılan testler sonucunda onaylanarak belgelendirilmesi anlamına geliyor.
Akreditasyon ise uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk teyit belgelerinin güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısı.

AIG Sigorta Hasardan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Sema Bulutlu,  söz konusu projeyle, sigortalı aracı onarılan kişilerin tamirhanelerden ve onarım için kullanılan parçalardan kaynaklanan şikayetlerinin azalması, hasar maliyetlerinin kontrol altında tutulması ve bu konuda sunulan hizmetin kalitesinde artışın yakalanmasının hedeflendiğini söyledi. Bulutlu konuyla ilgili şunları ekledi: “Akreditasyon işlemleri, OSEM (Oto Yedek Parça ve Servis Sertifikasyonu Merkezi) adı ile yeni kurulacak şirket tarafından yürütülecek olup, bu şirket faaliyete geçene  kadar ise, 2 yıl boyunca geçici olarak TSE tarafından tüm işlemler yürütülecektir. OSEM tarafından belirlenecek  kriterlerde yapılan testler sonucu her bir parçaya 2 yıl geçerli olacak bir belge verilecek. Hasarlı araçlarda kullanılacak parçaları ithal eden firmalar sertifikasız parça tedarik edemeyecekler. Şayet aracın parçaları Türkiye’de üretiliyorsa yine belgelendirme firmalarının vereceği sertifika ile tedarik yapılabilecek. Sertifikası olmayan parçalar  sigorta şirketleri tarafından tedarik edilemeyecek. Altyapının çok sağlam kurulması ve ilk yıllarda ortaya çıkabilecek pürüzlerin hızlıca çözülerek sisteme güvenin sağlanması gerekecek.”

ŞİKAYETLER AZALACAK
Eşdeğer parça nedeniyle sigorta şirketleriyle sigortalılar arasında daha önce ciddi uyuşmazlıklar yaşandığını söyleyen Bulutlu sözlerine şöyle devam etti: “Nisan 2013’teki bir düzenlemeyle, ne tür yedek parça kullanılacağının poliçeye yazılması zorunlu kılınmış ve eşdeğer parça sorunu, kasko sigortalarında bir nebze de olsa çözülmüştü. Ancak trafik sigortalarında problem devam etmekte. Yeni düzenlemeyle, sigortalıların eşdeğer parça kullanımını kabul etmemeleri söz konusu olamayacak. Ancak parça veya servisten kaynaklanan bir anlaşmazlık durumunda, elbette OSEM/TSE sorumlu  olmalıdır. Bunun dışında, sözleşmeyle mutabık kalınmış olduğu şekilde zararın tazmini yoluna gidileceğinden, müşteri şikayetleri büyük ölçüde azalacaktır.”

Sigorta şirketi ile menfaat sahibi arasında eşdeğer parçanın vasfı konusunda bir anlaşmazlık olduğu zaman, İhtilafın Sigorta Tahkim Komisyonu ya da yetkili mahkemeler nezdinde çözüme kavuşturulması gerekiyor.

Eşdeğer parçalar artık belgelendirilecek ve sigorta şirketleri de bu belgelendirilmiş araç parçaları dışında parçalar tedarik edemeyecek.

SİSTEMİN SAĞLIKLI İŞLEYEBİLMESİ İÇİN GEREKLİ YASAL ÇALIŞMALARIN TAMAMLANDIĞINI BELİRTEN HAZİNE, TSE’NİN ÇALIŞMALARININ TAKİP EDİLDİĞİNİ VE İŞLEYİŞİ ETKİLEYECEK OLUMSUZ BİR DURUM OLMADIĞINI KAYDETTİ. MÜSTEŞARLIK, YAŞANABİLECEK BİR OLUMSUZLUK HALİNDE, GEREKLİ MÜDAHALENİN YAPILACAĞININ DA ALTINI ÇİZDİ.

1 Haziran 2015